Iwaszkiewicz Jarosław (Leon), ur. 20 II 1894, Kalnik (Ukraina), zm. 2 III 1980, Warszawa, poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista i tłumacz. W 1912–18 studia na uniwersytecie i w konserwatorium w Kijowie; 1919–20 w redakcji „Zdroju”, 1920 współtwórca grupy poetyckiej Skamander; 1923–25 sekretarz M. Rataja, 1932–36 w służbie dyplomatycznej (m.in. w Kopenhadze); 1945–46 redaktor poznańskiego „Życia Literackiego”, 1947–48 „Nowin Literackich”, od 1955 miesięcznika „Twórczość”; prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich (1945–46, 1947–49) i ZLP (od 1959); od 1952 poseł na sejm; od 1972 członek Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk. Twórczość Iwaszkiewicza wyrosła w klimacie i kręgu problematyki późnego modernizmu, przechodząc w poezji od wyszukanego estetyzmu i kunsztownych stylizacji (zbiór Oktostychy 1919) przez ekspresjonistyczną poetykę dysonansu (zbiór Dionizje 1922) i postawę klasycyzującą (zbiory Powrót do Europy 1931, Inne życie 1938), wzbogaconą nutą metafizycznego niepokoju i katastroficznych przeczuć (zbiór Lato 1932 1933) oraz elementami humanistycznej i obywatelskiej moralistyki (m.in. w zbiorze Ody olimpijskie 1948), do zgłębiania spraw ostatecznych w zbiorach wierszy o ascetycznej formie (Jutro żniwa 1963, Krągły rok 1967, Xenie i elegie 1970, Śpiewnik włoski 1974) lub bogatych środkach wyrazu (Mapa pogody 1977, Muzyka wieczorem 1980), a w prozie — do swoiście ukształtowanego realizmu, łączącego przedmiotowość opisu z elementami symbolizmu i liryzmem narracji. W problematyce utworów — ewolucja od przekonania o tragicznej daremności ludzkich dążeń i uczuć, niweczonych przez upływ czasu (opowiadanie Panny z Wilka 1933, ekranizacja 1979, reżyseria A. Wajda), sprzeczność między zasadami moralnymi i właściwościami psychiki a koniecznościami zamierzonego czynu (powieść historyczna o Henryku Sandomierskim Czerwone tarcze 1934), irracjonalny los (opowiadanie Matka Joanna od Aniołów 1946, ekranizacja 1961, reżyseria J. Kawalerowicz) czy obojętność i okrucieństwo historii (opowiadanie Bitwa na równinie Sedgemoor 1946) do sceptycznej aprobaty ludzkiego losu i wiary w możliwość utrzymania ładu moralnego; wyraz tej postawy w powieści Sława i chwała (tomy 1–3 1956–62, serial telewizyjny K. Kutza 1998), będącej próbą epickiego zobrazowania dziejów różnych środowisk społeczeństwa polskiego (zwłaszcza inteligenckich i artystycznych) w okresie 1914–45, oraz w opowiadaniach: Sny. Ogrody. Sérenité (1974), Noc czerwcowa. Zarudzie. Heydenreich (1976). Ponadto w dorobku Iwaszkiewicza m.in. dramaty (Lato w Nohant 1937, Maskarada 1939, Wesele pana Balzaka 1959), szkice i eseje biograficzne o tematyce muzycznej (Spotkania z Szymanowskim 1947, Chopin 1949), wrażenia z podróży (Książka o Sycylii 1956, Gniazdo łabędzi 1962 — o Danii), felietony literackie (Rozmowy o książkach 1961), zbiory szkiców literackich (Petersburg 1976, Podróże do Włoch 1977, Podróże do Polski 1977), wspomnienia, przekłady; Opowiadania (t. 1–2 1954), Dzieła (t. 1–10 1958–59); 1952, 1954, 1970 otrzymał nagrody państwowe I stopnia.

R. Przybylski Eros i Tanatos. Proza Jarosława Iwaszkiewicza 1916–1938, Warszawa 1970;

J. Kwiatkowski Poezja Jarosława Iwaszkiewicza na tle dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 1975;

O twórczości Jarosława Iwaszkiewicza, red. A. Brodzka, Kraków–Wrocław 1983;

H. Zaworska Opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza, Warszawa 1985.

Treść biogramu pochodzi z bazy wiedzy WN PWN, zobacz także: Encyklopedia PWN (https://encyklopedia.pwn.pl), Słowniki języka polskiego (https://sjp.pwn.pl), i Słowniki obcojęzyczne (https://translatica.pl).